7 τρόποι να ψήνεις πιο οικολογικά, μειώνοντας τη σπατάλη ενέργειας & υλικών

Σήμερα θα ασχοληθούμε με τα ψησίματα στο φούρνο: τι μπορεί άθελά σου να αμελείς, τι να έχεις υπόψη σου από εδώ και στο εξής και μικρές easyGREEN αλλαγές που μπορείς να κάνεις για να μειώσεις το ενεργειακό σου αποτύπωμα, χωρίς να στερηθείς τη χαρά του φρεσκοψημένου σπιτικού φαγητού.

1. Ξεκινώ από το βασικότερο όλων. Κυρίως σε ό,τι αφορά γλυκά και κάθε είδους ψωμιά, να αποφεύγεις τα έτοιμα συσκευασμένα μείγματα και να προτιμάς να φτιάχνεις τα πάντα “from scratch”, δηλαδή από την αρχή. Εκτός του ότι τα σπιτικά καλούδια είναι πάντα πιο υγιεινά -αφού ξέρεις τι βάζεις μέσα- και πιο νόστιμα, οι συσκευασίες των ημιέτοιμων γλυκών περιέχουν διάφορα μικρά πλαστικά φακελάκια και σε αντίθεση με τα χάρτινα κουτιά, αυτά είναι δύσκολο ή σχεδόν απίθανο να ανακυκλωθούν. Καλύτερα να έχεις ένα καλά στοκαρισμένο ντουλάπι με το αλεύρι, τη ζάχαρη σου και ό,τι άλλο χρειάζεσαι, που έτσι κι αλλιώς πωλούνται σε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα.

2. Τα σκεύη ψησίματος έχουν σημασία. Εδώ δεν θα σου μιλήσω για το ποιο είναι χειρότερο ή καλύτερο, αφού κάθε είδος σκεύος προορίζεται για διαφορετική χρήση. Αυτό που έχει σημασία είναι ο χρόνος που χρειάζονται τα φαγητά για να ψηθούν σε σχέση με το επιθυμητό τελικό αποτέλεσμα. Σε γενικές γραμμές να θυμάσαι τα εξής:

• Τα πυρίμαχα γυάλινα και τα κεραμικά σκεύη, ενώ δεν μεταφέρουν τόσο γρήγορα τη θερμοκρασία του φούρνου στο φαγητό που ψήνεις, όταν φτάσουν την ιδανική, την συγκρατούν πολλή περισσότερη ώρα σε σχέση με τα μεταλλικά. Αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια ψησίματος μπορείς να μειώσεις τη θερμοκρασία κατά 4-5°C και να αφήσεις το φαγητό να γίνει στην ίδια ώρα. Τα συνιστώ για πιο ζουμερά φαγητά που θες να ψηθούν ομοιόμορφα (λαζάνια, ογκρατέν κ.λ.π.) και όταν τα μεταφέρεις στο τραπέζι να παραμείνουν ζεστά για τους καλεσμένους σου, χωρίς να χρειαστεί να τα ξαναζεστάνεις.
• Τα σκεύη από αλουμίνιο μεταφέρουν την ισχυρή θερμότητα του φούρνου στο φαγητό σου πολύ γρήγορα, άρα τα ψησίματά σου διαρκούν λιγότερο. Οι πίτες που ψήνεις σε αλουμινένιο ταψί έχουν το πιο κριτσανιστό χρυσοψημένο φύλλο, τα λαχανικά καραμελώνουν υπέροχα και τα κέικ αποκτούν την ιδανική κρούστα. Επένδυσε σε καλής ποιότητας αλουμινένια σκεύη με σχετικό πάχος/βάρος.
• Τα σκεύη από ανοξείδωτο ατσάλι, ενώ είναι πιο εύκολα στο καθάρισμα και φθείρονται πιο δύσκολα, δεν μεταφέρουν το ίδιο καλά τη θερμότητα και τα φαγητά σου θέλουν περισσότερη ώρα για να ψηθούν. Το ίδιο ισχύει με τα σκεύη σιλικόνης: βάσει της εμπειρίας μου, τα κέικ και τα μπισκότα δύσκολα αποκτούν κρούστα και τραγανές άκρες, ενώ και πάλι χρειάζονται περισσότερη ώρα στο φούρνο.

3. Θέμα λαδόκολλα. Ξέρω τι σκέφτεσαι: η λαδόκολλα είναι από τα μεγαλύτερα “αναγκαία κακά” μιας κουζίνας και σε καταλαβαίνω απόλυτα καθώς -όπως έχεις δει σε συνταγές μου- τη χρησιμοποιώ κι εγώ ανελλιπώς. Δυστυχώς δεν ανακυκλώνεται. Τι μπορείς να κάνεις; Θα σου πω τι κάνω εγώ. Όπως και με το χαρτί κουζίνας, προσπαθώ να περιορίσω τη χρήση της ή μάλλον να εκμεταλλευτώ στο έπακρο το ήδη υπάρχον ρολό λαδόκολλας. Μπορείς να ψήσεις πολλές φορές πάνω στα ίδια κομμάτια λαδόκολλας! Όχι όταν έχεις ψήσει μαριναρισμένα λαχανικά που πετούν υγρά, αλλά για όταν τα χρησιμοποιείς για κάθε είδους μπισκότα, κουλουράκια και οτιδήποτε δεν αφήνει σημαντικά ίχνη πάνω τους. Φύλαξε τη χρησιμοποιημένη λαδόκολλα και πέταξέ τη μόνο όταν έχουν κολλήσει πάνω της υλικά που επηρεάζουν τα επόμενά σου ψησίματα ή όταν έχει σκουρύνει σε χρώμα (συνήθως σε θερμοκρασίες άνω των 210°C) και θρυμματίζεται πιο εύκολα. Εναλλακτικά:

• Επένδυσε σε μια επιφάνεια ψησίματος από σιλικόνη, απλώς να θυμάσαι ότι τα κουλουράκια και τα μπισκότα σου δεν θα έχουν το ίδιο τραγανή, χρυσοψημένη κρούστα. Επίσης μπορεί να χρειάζονται περισσότερη ώρα ψήσιμο.
• Λάδωσε ή βουτύρωσε καλά τα ταψί στο οποίο θα ψήσεις. Τα φαγητά σου θα ψήνονται γρήγορα και με τέλεια κρούστα στις άκρες, απλώς ο χρόνος που θα περνάς πλένοντάς τα θα είναι πολύ περισσότερος. Επίσης θα ξοδεύεις περισσότερο νερό.
• Αντικολλητικά σκεύη: είναι σχετικά καλή λύση απλώς θέλουν προσοχή στο ξεφορμάρισμα (καλύτερα να τα λαδώσεις ούτως ή άλλως) και χαράσσονται πολύ εύκολα.

4. Μην προθερμαίνεις το φούρνο περισσότερη ώρα απ΄ό,τι χρειάζεται. Όλες οι φουρνιστές συνταγές ζητούν να ψήνεις σε προθερμασμένο φούρνο και πολύ καλά κάνουν. Ωστόσο εφόσον ο φούρνος σου λειτουργεί κανονικά χωρίς να παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα, 15 με 20 λεπτά χρόνου προθέρμανσης είναι αρκετά για να φτάσεις την επιθυμητή θερμοκρασία. Όπως και να χει, σχεδόν όλοι οι φούρνοι μας δείχνουν -είτε με φωτάκι που σβήνει, είτε με ηλεκτρονική σήμανση- πότε συμβαίνει αυτό. Οπότε αν ο χρόνος που χρειάζεσαι για να ετοιμάσεις μια μπουγάτσα (ζύγισμα υλικών, βράσιμο κρέμας, αναμονή να κρυώσει, χτύπησε το τηλέφωνο, βουτύρωμα φύλλων κ.ο.κ.) είναι κάμποσος, μην ανάψεις φούρνο με το που μπεις στην κουζίνα.

5. Μην ανοίγεις το φούρνο κάθε λίγο και λιγάκι για να ελέγξεις τι παίζει. Σε τρώει η περιέργεια, το καταλαβαίνω. Γι αυτό υπάρχει το τζαμάκι του φούρνου: για να τσεκάρεις το χρώμα που έχει πάρει η κρούστα ή αν τα λαχανικά σου έχουν μαραθεί καθόλου. Εννοείται ότι κάποιες φορές είναι αναγκαίο να τον ανοίξεις, όπως πχ για να γυρίσεις τα κεφτεδάκια από την άλλη, όμως κράτα το στο μίνιμουμ. Με κάθε άνοιγμα, χάνεται πάρα πολλή θερμοκρασία, ο φούρνος σου καταναλώνει επιπλέον ενέργεια για να την επαναφέρει και το φαγητό σου χρειάζεται περισσότερη ώρα ψήσιμο.

6. Έχει πολλά ράφια ο φούρνος, εκμεταλλεύσου το. Ειδικά σε εορταστικά τραπέζια που ετοιμάζεις διαφορετικά φαγητά – για να μην κρατάς το φούρνο σε λειτουργία για 15 ώρες- βάλε μέσα περισσότερα ταψιά. Ξέρω ότι είναι λίγο παζλ: κάποια φαγητά θέλουν αντιστάσεις ενώ κάποια άλλα αέρα, μπορεί να ψήνονται σε διαφορετικές θερμοκρασίες, άσε που δεν είναι σοφό να βάλεις ένα γλυκό μαζί με σκορδάτα λαχανικά. Προσπάθησε να τα ομαδοποιήσεις (έστω και δύο ταψιά μαζί κάνουν τη διαφορά) ενώ σκέψου στρατηγικά: αν χρειάζεσαι καβουρδισμένα αμύγδαλα για μια συνταγή που θα φτιάξεις αύριο, ψήστα αμέσως μόλις βγάλεις το φαγητό, όσο είναι ακόμα καυτός ο φούρνος.

7. Κράτα τον καθαρό. Όπως και με το ψυγείο, έτσι και ένας καθαρός, περιποιημένος φούρνος δίχως καμμένα λίπη και συσσωρευμένες βρωμιές, είναι πιο λειτουργικός. Δουλεύει καλύτερα ενώ με την πάροδο του χρόνου δεν σπαταλά περισσότερη ώρα, άρα και ενέργεια για να παράγει το ίδιο αποτέλεσμα.