5 Μύθοι & Αλήθειες γύρω από τη σόγια

Η σόγια ανήκει στην κατηγορία των γενετικά τροποποιημένων (GMO) τροφίμων, δηλαδή των τροφίμων στα οποία έχει παρέμβει η επιστήμη ώστε να αποδίδουν καλύτερα στις καλλιέργειες, στην επεξεργασία μετά τη συγκομιδή, ακόμα και στη διατροφική τους αξία (World Health Organization, 2014)¹. Μέχρι σήμερα δεν έχουν αποδειχθεί τυχόν αρνητικές συνέπειες των GMO τροφίμων στον ανθρώπινο οργανισμό (U.S. Food & Drug Administration, 2023)², ωστόσο ακόμα κι αν αυτό αποτελεί προβληματισμό,  το μεγαλύτερο ποσοστό γενετικά τροποποιημένης σόγιας παγκοσμίως καταλήγει στις ζωοτροφές για τα ζώα της βιομηχανίας κρέατος και γαλακτοκομικών (U.S. Food & Drug Administration, 2024)³. Τα προϊόντα σόγιας που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση και τα περισσότερα υποκατάστατα κρέατος δεν περιέχουν γενετικά τροποποιημένη σόγια.

2. Δεν έχει πρωτεΐνη

Είναι η μοναδική τροφή φυτικής προέλευσης που περιέχει πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας (περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός για να καλύψει τις ανάγκες του), ισάξια με εκείνη που προέρχεται από το αυγό, το γάλα και το κρέας. Βάζοντας στην διατροφή μας ενταμάμε, γάλα σόγιας,  τόφου OLA BIO,  σάλτσες σόγιας, tempeh ή οποιοδήποτε άλλον προϊόν σόγιας λαμβάνουμε πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας που απορροφάται από το σώμα μας και καλύπτει την ανάγκη μας σε πρωτεΐνη. Επιπλέον η σόγια μειώνει την χοληστερόλη και έχει φυτικές ίνες. (Michelfelder A. J. ,2009)⁴

3. Καταστρέφει το περιβάλλον

Είναι αλήθεια ότι η σόγια είναι υπεύθυνη για σημαντικό ποσοστό των εκπομπών αερίου στην ατμόσφαιρα αλλά και για την αποψίλωση του δάσους του Αμαζονίου. Όμως το 77% της παραγωγής σόγιας προορίζεται για ζωοτροφές, δηλαδή για το τάισμα εκτρεφομένων ζώων όπως κοτόπουλα, γουρούνια και αγελάδες που στη συνέχεια τρώνε οι άνθρωποι. Η σόγια που εξαρχής προορίζεται για κατανάλωση από ανθρώπους είναι γύρω στο 7% -δηλαδή πολύ μικρό ποσοστό- της παγκόσμιας παραγωγής. (The European Food Information Council, 2024)⁵

4. Προκαλεί καρκίνο του μαστού στις γυναίκες

Η σόγια περιέχει ισοφλαβόνες που λειτουργούν με τρόπο αντίστοιχο με τα οιστρογόνα και ονομάζονται φυτοοιστρογόνα. Σε παλαιότερες μελέτες, τρωκτικά που εκτέθηκαν σε υψηλές ποσότητες ισοφλαβόνης παρουσίασαν αυξημένες πιθανότητες καρκίνου του μαστού. Τα τρωκτικά όμως μεταβολίζουν διαφορετικά τη σόγια σε σχέση με τους ανθρώπους. Επιπλέον, τα οιστρογόνα επιδρούν σε συγκεκριμένους υποδοχείς, ενώ τα φυτοοιστρογόνα από τη σόγια σε άλλους (Setchell, K. D., Brown, N. M., Zhao, X., Lindley, S. L., Heubi, J. E., King, E. C., & Messina, M. J., 2011)⁶. Αυτό δηλαδή σημαίνει ότι τα φυτοοιστρογόνα της σόγιας όχι μόνο δε μεγαλώνουν τις πιθανότητες κινδύνου αλλά μπορούν να λειτουργήσουν προστατευτικά σε σχέση με την πρόσληψη οιστρογόνων (Messina M.,2016)⁷. Σίγουρα χρειάζονται νέες μελέτες που να αποδείξουν τυχόν θετικά αποτελέσματα της σόγιας στην πρόληψη και τη θεραπεία του καρκίνου, ωστόσο για την ώρα ξέρουμε ότι μπορούμε να τα καταναλώνουμε άφοβα.

5. Κάνει τους άνδρες υπογόνιμους, πιο θηλυπρεπείς, και τους προκαλεί γυναικομαστία.

Υγιείς άνθρωποι που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες σόγιας –όπως για παράδειγμα οι Κινέζοι και οι Ιάπωνες που καταναλώνουν προϊόντα σόγιας εδώ και χιλιάδες χρόνια– δεν αντιμετωπίζουν μείωση της γονιμότητας.⁸

Σε ό,τι αφορά την υποτιθέμενη θηλυπρέπεια, κάποιοι έχουν ισχυριστεί ότι η σόγια μεταβάλλει τις σεξουαλικές ορμόνες των ανδρών. Σε μελέτες που εξέτασαν τις πρωτεΐνες σόγιας και τις ισοφλαβόνες, δεν υπήρξαν αξιοσημείωτες μεταβάσεις στην τεστοστερόνη, στην ελεύθερη τεστοστερόνη ή στα οιστρογόνα (Reed, K. E., Camargo, J., Hamilton-Reeves, J., Kurzer, M., & Messina, M., 2021)⁹. Επομένως όχι, η φυσιολογική ή ακόμα και η μεγαλύτερη κατανάλωση προϊόντων σόγιας, δεν προκαλεί γυναικομαστία ή θηλυπρέπεια. 

Αν μάλιστα η γυναικομαστία και η έκθεση σε ορμόνες αποτελεί πηγή προβληματισμού, τότε θα πρέπει να επανεξετάσουμε την κατανάλωση του ζωικού γάλακτος, ειδικά του αγελαδινού. Παράγεται από αγελάδες γαλακτοπαραγωγής που είναι είναι διαρκώς σε κατάσταση εγκυμοσύνης ή γαλουχίας και επιπλέον λαμβάνουν ορμόνες που αυξάνουν την παραγωγή γάλακτος και την ανάπτυξη τους σε μη φυσιολογικούς ρυθμούς¹⁰. Αυτές λοιπόν οι ορμόνες μεταφέρονται στο γάλα που καταναλώνουν άνθρωποι. (Malekinejad, H., & Rezabakhsh, A., 2015)¹¹

Παραπομπές

1. World Health Organization. (2014, May 1). Food, genetically modified ↩︎
2. U.S. Food & Drug Administration (2023, May 12) ↩︎
3. U.S. Food & Drug Administration.(2024, March 5). GMO Crops, Animal Food, and Beyond. What about animals that eat food made from GMO crops? ↩︎
4. Michelfelder A. J. (2009). Soy: a complete source of protein. American family physician, 79(1), 43–47. ↩︎
5. The European Food Information Council (2024, February 7). Is eating soy bad for the environment? ↩︎
6. Setchell, K. D., Brown, N. M., Zhao, X., Lindley, S. L., Heubi, J. E., King, E. C., & Messina, M. J. (2011). Soy isoflavone phase II metabolism differs between rodents and humans: implications for the effect on breast cancer risk. The American journal of clinical nutrition, 94(5), 1284–1294. https://doi.org/10.3945/ajcn.111.019638 ↩︎
7. Messina M. (2016). Impact of Soy Foods on the Development of Breast Cancer and the Prognosis of Breast Cancer Patients. Forschende Komplementarmedizin (2006), 23(2), 75–80. https://doi.org/10.1159/000444735  ↩︎
8. Focht M. (2024, April 22). Are ‘soy boys’ real? Experts weigh in on viral TikTok claim that says dairy-free drink makes men feminine. Daily Mail Online 
   ↩︎
9. Reed, K. E., Camargo, J., Hamilton-Reeves, J., Kurzer, M., & Messina, M. (2021). Neither soy nor isoflavone intake affects male reproductive hormones: An expanded and updated meta-analysis of clinical studies. Reproductive toxicology (Elmsford, N.Y.), 100, 60–67. https://doi.org/10.1016/j.reprotox.2020.12.019 ↩︎
10. PETA. (2024, April 2).The Dairy Industry | PETA ↩︎
11. Malekinejad, H., & Rezabakhsh, A. (2015). Hormones in Dairy Foods and Their Impact on Public Health – A Narrative Review Article. Iranian journal of public health, 44(6), 742–758.  ↩︎